อาชีพทนายความกับเอไอ ใครจะอยู่ใครจะไป

เนื่องจากนักวิเคราะห์ต่างๆ ได้เคยพยากรณ์ว่า อาชีพนักกฎหมายนี่แหละที่จะถูก AI เข้ามา Disrupt หรือทดแทนได้มากที่สุด ว่าไปแล้วทางฝั่งนักฎหมายเอง โดยเฉพาะในประเทศไทยก็ยังไม่เชื่อการพยากรณ์ครั้งนี้มากนัก แต่จากบทความล่าสุดที่มีการทดสอบโดย Linklaters อาจทำให้เราเห็นแนวโน้มในสายกฎหมายที่จะเกิดจาก AI ล่าสุด

จากการทดสอบโดย Linklaters พบว่า AI มีการพัฒนาที่ดีขึ้น โดยเฉพาะโมเดล o1 ของ OpenAI ที่เปิดตัวในเดือนธันวาคม 2024 ขณะที่ GPT-2 (2019) ถึงขั้นใช้คำว่า “ไร้ความหวัง” ในขณะที่ o1 ทำได้ดีกว่าอย่างชัดเจน สิ่งที่พบคือ AI เริ่มมีความสามารถช่วยเหลือด้านการวิจัยทางกฎหมาย เช่น ร่างเอกสารเบื้องต้น และตรวจสอบคำตอบ ได้เท่านั้น

ในรายงานยังพบข้อจำกัดของ AI ด้านกฎหมายในหลายๆ ด้าน แม้จะมีการพัฒนา AI ในเวอร์ชันใหม่ๆ แต่ยังคงมีการทำงานผิดพลาด, ละเว้นข้อมูลสำคัญ และประดิษฐ์การอ้างอิงขึ้นมาเอง การเอา AI มาใช้จึงยังคงต้องมีผู้เชี่ยวชาญคอยตรวจสอบเพื่อให้แน่ใจว่าข้อมูลถูกต้อง และหากทนายความไม่มีความเข้าใจพื้นฐานเกี่ยวกับกฎหมาย AI อาจนำไปสู่ข้อผิดพลาดที่สำคัญ

สถานการณ์ตอนนี้ ทำให้มีการตอบสนองของอุตสาหกรรมกฎหมายต่อ AI หลายด้าน เช่น มีการตั้งคำถามว่า AI เป็น ภัยคุกคามหรือโอกาส บางบริษัท เช่น Hill Dickinson มีการจำกัดการใช้งาน AI หลังจากพบว่าพนักงานใช้เครื่องมือเหล่านี้มากขึ้น ประเด็นเรื่องความเสี่ยงของ AI และการกำกับดูแลยังคงเป็น ข้อถกเถียงในระดับสากล

ในด้านอนาคตของ AI ในอุตสาหกรรมกฎหมาย แม้ AI จะก้าวหน้าอย่างรวดเร็ว แต่ยังมีข้อสงสัยว่า AI จะสามารถพัฒนาให้ดีขึ้นต่อไปได้หรือไม่ หรือ มีข้อจำกัดโดยธรรมชาติที่ AI ไม่สามารถก้าวข้ามได้ อย่างไรก็ตาม ความสัมพันธ์กับลูกค้าและความสามารถเชิงมนุษย์ยังคงเป็นปัจจัยสำคัญ ที่ AI ไม่สามารถทดแทนได้

แล้วอะไรบ้างที่ AI สามารถช่วยได้แล้ว ✅

📌 การวิจัยทางกฎหมาย (Legal Research)

• AI สามารถ ค้นหาและวิเคราะห์ข้อมูลทางกฎหมายได้อย่างรวดเร็ว จากฐานข้อมูลขนาดใหญ่
• ตัวอย่างเช่น Westlaw Edge, Lexis+ AI, Harvey AI ที่ช่วยทนายความค้นหากฎหมายและคำพิพากษาที่เกี่ยวข้อง

📌 การร่างเอกสารทางกฎหมาย (Legal Drafting)

• AI สามารถ ช่วยร่างสัญญา ข้อบังคับ หรือเอกสารทางกฎหมายเบื้องต้น
• ตัวอย่าง: CoCounsel by Casetext ใช้ GPT-4 ช่วยตรวจสอบและร่างเอกสาร

📌 การวิเคราะห์เอกสาร (Document Review)

• AI ใช้ใน e-Discovery และ Due Diligence ค้นหาเอกสารที่เกี่ยวข้องจากเอกสารจำนวนมาก
• บริษัทกฎหมายหลายแห่งใช้ AI เพื่อลดเวลาในการคัดกรองเอกสาร

📌 ช่วยแนะนำคำตอบทางกฎหมาย (Legal Q&A)

• AI อย่าง GPT-4 และ Gemini 2 สามารถ ตอบคำถามทางกฎหมายเบื้องต้น ได้ เช่น
  • สิทธิของลูกจ้างในกรณีเลิกจ้าง
  • ขั้นตอนการฟ้องร้องคดีแพ่ง
• อย่างไรก็ตาม AI ยัง ไม่สามารถให้คำแนะนำที่มีผลผูกพันทางกฎหมาย ได้

ส่วนงานที่ AI ยังทำได้ไม่ดี หรือไม่สามารถแทนที่ได้ ❌

🚫 การให้คำปรึกษาทางกฎหมายแบบเฉพาะเจาะจง

• AI อาจ ให้ข้อมูลทั่วไปได้ แต่ไม่สามารถเข้าใจบริบทของแต่ละคดีได้ดีพอ
• ทนายความต้องใช้ ประสบการณ์และวิจารณญาณ ซึ่ง AI ยังขาดอยู่

🚫 การว่าความในศาล (Litigation & Court Representation)

• AI ไม่สามารถ ว่าความหรือเจรจาต่อรองในศาลแทนทนายความ ได้
• กฎหมายหลายประเทศ ไม่อนุญาตให้ AI ให้คำปรึกษาทางกฎหมายแทนมนุษย์

🚫 การตัดสินใจทางกฎหมายที่ซับซ้อน

• AI ยังไม่สามารถเข้าใจเจตนารมณ์ของกฎหมาย ได้เท่ามนุษย์
• การตีความกฎหมาย ต้องอาศัยสามัญสำนึกและบริบททางสังคม ซึ่ง AI ยังขาดอยู่

แล้วอนาคตของ AI กับอาชีพกฎหมายจะเป็นอย่างไร

💡 AI อาจกลายเป็น “ผู้ช่วยทนาย” ที่มีประสิทธิภาพสูง

• ช่วยลดเวลาทำงานเอกสาร ทำให้ทนายสามารถ โฟกัสกับกลยุทธ์ทางกฎหมายและการเจรจาต่อรอง มากขึ้น

⚖️ กฎหมายและจริยธรรม AI ในกฎหมายจะเป็นประเด็นสำคัญ

• การใช้ AI ในกฎหมายต้อง มีข้อกำกับดูแล เพื่อป้องกันข้อมูลผิดพลาดและอคติของ AI
• กฎหมายบางประเทศอาจ ออกข้อบังคับควบคุม AI ในงานกฎหมาย

👨‍⚖️ ทนายความจะยังคงมีบทบาทสำคัญ

• แม้ว่า AI จะช่วยได้มากขึ้น แต่ความสัมพันธ์กับลูกค้าและความสามารถในการเจรจาต่อรองจะยังเป็นสิ่งที่ AI ทดแทนไม่ได้

สรุปแล้วตอนนี้ AI เป็นเครื่องมือช่วยเหลือที่ทรงพลัง แต่ยังไม่สามารถแทนที่ทนายความได้ สิ่งที่เห็นคือ AI ใช้ได้ดีใน งานวิจัย, การร่างเอกสาร, การวิเคราะห์ข้อมูล แต่ยังไม่สามารถให้คำปรึกษาทางกฎหมายเชิงลึก หรือว่าความในศาล อนาคต AI อาจกลายเป็นผู้ช่วยที่ขาดไม่ได้ แต่ทนายความยังคงมีบทบาทสำคัญเสมอ